Program ISPA został utworzony na mocy Rozporządzenia Rady Unii Europejskiej nr 1267 z 21 czerwca 1999 roku. ISPA jest programem stworzonym na wzór unijnego Funduszu Spójności, który pomaga krajom kandydującym w osiągnięciu standardów i norm Unii Europejskiej w zakresie infrastruktury transportowej oraz ochrony środowiska.

Składany projekt powinien być na tyle duży, by jego realizacja wywarła znaczący wpływ na rozwój gospodarczy, dlatego przyjęto, że całościowy koszt przedsięwzięcia nie może być niższy niż 5 milionów EURO. Można jednak odstąpić od tego warunku w wyjątkowych i dobrze uzasadnionych przypadkach.

Udział funduszy Unii Europejskiej w dofinansowaniu projektów może wynieść do 75% planowanych nakładów. Komisja Europejska w szczególnych wypadkach może zwiększyć wysokość pomocy do 85% kosztów projektu.

Ze środków funduszu ISPA finansowane mogą być takie elementy inwestycji jak roboty budowlane, zakupy materiałów, sprzętu i wyposażenia, zarządzanie projektem, studia wstępne, a także wsparcie techniczne inwestycji, które może być finansowane nawet w 100% kosztu całkowitego, jednak nie mogą przekroczyć 2% sumy funduszy pomocowych na realizację danego projektu.

Jeśli chodzi o otrzymanie środków pomocowych z funduszu na przedsięwzięcie w dziedzinie ochrony środowiska, to samorządy lub związki lokalne muszą przedstawić swój wniosek Ministerstwu Środowiska oraz Ministerstwu Infrastruktury, które zajmują się ich weryfikacją. Następnie w Ministerstwie Środowiska program ISPA monitoruje Departament Integracji Europejskiej, a wdrażaniem zajmuje się Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska.

Oszacowano, że z funduszu ISPA Polska,jako jeden z 10 krajów kandydujących do Unii Europejskiej może otrzymywać rocznie od 312 mln EURO do 385 mln EURO w zależności od jakości przedstawionych projektów i możliwości ich współfinansowania ze środków krajowych.

Co ważne, na pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i przyznaniu pomocy rola podmiotów UE się nie kończy. Przedstawiciele Komisji Europejskiej i Europejskiego Trybunału Obrachunkowego mają prawo do prowadzenia wyrywkowych kontroli finansowych, technicznych, jak również końcowego audytu. W momencie wystąpienia rażących błędów, czy niezgodności z wytycznymi i procedurami, Komisja Europejska ma prawo do zredukowania lub anulowania wypłaty zaliczki.