Gospodarka odpadami jest trudnym i kosztownym problemem naszych czasów. Mówi się, że są one najbardziej dokuczliwym produktem ubocznym naszej cywilizacji. Niezaprzeczalnie – odpady były, są i będą. Ale tylko od nas zależy czy ich góra nas nie zasypie…

Jak można temu przeciwdziałać ? I w jaki sposób to robić?

Radom jest drugim co do wielkości miastem w województwie mazowieckim, zamieszkałym przez blisko 200 tysięcy osób. Jest istotnym centrum administracyjnym, kulturalnym i sportowym centralnej Polski.

Nowoczesna infrastruktura komunikacyjna, dużo terenów zielonych, ogromna liczba przepięknych zabytków, deptaków oraz atrakcji takich jak choćby „Air Show” sprawia, że hasło „Radom – tu warto mieszkać” jest jak najbardziej na miejscu. Jednocześnie intensywny rozwój, nowe inwestycje i poprawa standardu życia spowodowały, że Radom stał się w ostatnich latach znaczącym w skali kraju miejskim ośrodkiem przemysłowym.

Obecnie przyjmuje się, że jednym z najważniejszych praw człowieka jest prawo do życia w czystym środowisku, dlatego rozwój musi odbywać się w sposób zaplanowany i zrównoważony. Oznacza to konieczność prowadzenia wszelkiej działalności gospodarczej, społecznej i bytowej w sposób nie prowadzący do dalszej degradacji środowiska naturalnego. W szczególności dotyczy to tematu gospodarowania odpadami.

Każdego dnia, każdy z nas: starszy i młodszy, przedsiębiorca i pracownik, kobieta i mężczyzna bierze czynny udział w specyficznym dziele ich tworzenia. To właśnie dzięki nam, mieszkańcom regionu radomskiego do śmietników średnio trafia około 550 ton odpadów dziennie. W przeciwieństwie do mieszkańców wsi, którzy mogą część wyprodukowanych przez siebie odpadów skompostować, my, mieszkańcy miasta, nie mamy takiej możliwości. Dlatego 100 procent naszych odpadów musi w całości trafić do odpowiednich pojemników, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych. Zgodnie  z obowiązującym w Radomiu regulaminem utrzymania czystości i porządku obowiązani jesteśmy do segregowania odpadów na 5 frakcji.

Metale i tworzywa sztuczne

Gromadzimy je w pojemnikach lub workach w kolorze żółtym lub z żółtymi naklejkami. Wrzucamy do nich: plastikowe  butelki po napojach, odkręcone nakrętki plastikowe od butelek, odkręcone zakrętki od słoików, pozbawione wieczek kubeczki po jogurtach, śmietanie i serkach, torebki foliowe i reklamówki, kartony po mleku i sokach, puszki po napojach i konserwach oraz opakowania do chemii gospodarczej (szamponach, płynach do naczyń, płynach do prania lub płukania).

Pamiętajmy, ze do pojemników lub worków na metale i tworzywa sztuczne nie wolno wrzucać: butelek i pojemników z zawartością, plastikowych zabawek, opakowań po lekach i zużytych artykułów medycznych, opakowań po olejach silnikowych, części samochodowych, zużytych baterii i akumulatorów, puszek i pojemników po farbach i lakierach oraz zużytego sprzętu elektronicznego i AGD

Opakowania Szklane

Gromadzimy je w pojemnikach lub workach w kolorze zielonym lub z zielonymi naklejkami. Wrzucamy do nich: pozbawione korków lub zakrętek butelki i słoiki po napojach i żywności oraz szklane opakowania po kosmetykach, jeżeli nie są wykonane z kilku trwale połączonych surowców. Do pojemników lub worków na opakowania szklane nie wolno wrzucać: ceramiki, doniczek, porcelany, fajansu, kryształów, szkła żaroodpornego, zniczy, żarówek, świetlówek, reflektorów, opakowań po lekach, rozpuszczalnikach i olejach silnikowych, luster, szyb okiennych i zbrojonych, monitorów i lamp telewizyjnych oraz termometrów i strzykawek.

Papier

Gromadzimy w pojemnikach lub workach w kolorze niebieskim lub z niebieskimi naklejkami. Wrzucamy do nich: opakowania z papieru, karton, tekturę, katalogi, ulotki, prospekty, gazety, czasopisma, papier szkolny i biurowy, zadrukowane kartki, zeszyty i książki, papier pakowy, torby i worki papierowe.

Do pojemników lub worków na papier nie wolno wrzucać: pieluch jednorazowych i innych materiałów higienicznych, papieru lakierowanego i powleczonego folią, papieru zatłuszczonego lub mocno zabrudzonego, kartonów po mleku i napojach, papierowych worków po nawozach, cemencie i innych materiałach budowlanych, tapet, zatłuszczonych jednorazowych opakowań z papieru i naczyń jednorazowych oraz ubrań.

Odpady biodegradowalne

Gromadzimy w pojemnikach lub workach w kolorze brązowym lub z brązowymi naklejkami. Wrzucamy do nich: obierki i odpadki warzywne i owocowe, resztki jedzenia, skoszoną trawę, liście, kwiaty, gałęzie drzew i krzewów, trociny i korę drzew oraz niezaimpregnowane drewno.

Do pojemników lub worków na odpady bio nie wrzucamy: kości i odchodów zwierząt, leków, płyt wiórowych, pilśniowych, MDF, ziemi i kamieni oraz innych odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych.

Zmieszane odpady komunalne

Gromadzimy w pojemnikach lub workach w kolorze czarnym lub grafitowym. Wrzucamy do nich wszystko to, czego nie można odzyskać w procesie recyklingu, z wyłączeniem odpadów niebezpiecznych. A więc: szklanki i kubki ceramiczne, tłusty papier, kości, zużyte środki higieny osobistej i pieluchy.

PSZOK

W naszych domach wymienionych odpadów powstają jeszcze inne, bardziej problematyczne. Należą do nich m.in. baterie, farby, lakiery, rozpuszczalniki, środki ochrony roślin, akumulatory, świetlówki, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, przeterminowane lekarstwa a także odpady wielkogabarytowe, budowlane
i porozbiórkowe. Ze względu na możliwe zanieczyszczenie środowiska – nie mogą one trafiać do kontenerów na zwykłe, zmieszane odpady komunalne. Co więc z nimi zrobić, jak postępować? Wystarczy dostarczyć je do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych na radomskim Wincentowie. PSZOK to zlokalizowany na terenie gminy, specjalnie przygotowany i wyposażony obiekt, do którego można oddawać selektywnie zebrane odpady problemowe i poremontowe, powstające w gospodarstwach domowych. W PSZOK w bezpieczny dla ludzi, zwierząt i środowiska sposób można oddać swoje odpady do unieszkodliwienia. Stoją tu kontenery, przeznaczone do nieodpłatnego gromadzenia odpadów przez mieszkańców Radomia.

A co dzieje się z już wytworzonymi i zebranymi odpadami? Firmy przewozowe, posiadające stosowne zezwolenia dostarczają je do Zakła­du Utylizacji Odpadów Komunalnych w Radomiu – Wincentowie, zajmującego się odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów. Radomski ZUOK oddano do użytku w roku 2010. Przez kilka lat, jako jeden z nowocześniejszych tego typu zakładów w Polsce, ZUOK stanowił zaplecze technologiczne funkcjonującego w Radomiu i regionie kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

Rozwój technologii i wymagania stawiane gospodarce odpadami przez zmieniające się regulacje prawne, po kilku latach eksploatacji zakładu, ujawniły potrzebę jego udoskonalenia. Dlatego celem zwiększenia ilości odpadów odzyskiwanych do ponownego wykorzystania (recyklingu) podjęto decyzję o modernizacji i rozbudowie linii segregacji.

W marcu 2017 roku podpisana została umowa na wykonanie projektu i rozbudowę części mechanicznej instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, wraz z dostawą i montażem maszyn i urządzeń technologicznych. W czerwcu 2019 roku rozpoczął się rozruch technologiczny zakładu i rozpoczęto próby eksploatacyjne.  

Zmodernizowana linia, po rozbudowie, zapewni przetwarzanie 210 tyś. ton zmieszanych odpadów komunalnych rocznie (przy początkowej wydajności 112 tyś. ton), przy wykorzystaniu dwóch równoległych linii technologicznych, zainstalowanych w powiększonej dwukrotnie hali sortowni. Wyposażenie linii technologicznych
w rozrywarki worków, sita bębnowe, sita kaskadowe, separatory balistyczne, układ separatorów optycznych, separatory metali żelaznych i nieżelaznych zapewni najwyższy możliwy poziom odzysku materiałowego surowców wtórnych, frakcji przewidzianej do odzysku energetycznego oraz frakcji do przetwarzania biologicznego.

Jak wygląda proces technologiczny w radomskim ZUOK-u?

Po zważeniu, sklasyfikowaniu i zarejestrowaniu odpady przywiezione z miasta
i z gmin regionu radomskiego kierowane są na płytę wyładowczą znajdującą się wewnątrz hali, na poziomie posadzki. Osobno rozładowywane są odpady komunalne zmieszane, osobno frakcje zbierane selektywnie. Następnie za pomocą ładowarki kołowej lub chwytakowej odpady podawane są do rozrywarek worków stanowiących wyposażenie „Linii A” oraz „Linii B”. Po podaniu na instalację odpady kierowane są do wstępnych kabin sortowniczych. Stamtąd po wydzieleniu odpadów balastowych, gabarytowych oraz surowcowych (szkła, kartonu lub folii) strumień odpadów kierowany jest do istniejących sit bębnowych, w których następuje wydzielenie frakcji: poniżej 80mm, od 80 do 340 mm oraz frakcji nadsitowej o średnicy powyżej 340 mm.

Frakcja nadsitowa większa niż 340 mm wydzielona w sitach bębnowych kierowana jest do kabiny sortowniczej, celem wydzielenia surowców takich jak folia czy karton, balastu oraz frakcji wysokokalorycznej.

Frakcja od 80 do 340 mm z obydwu sit bębnowych jest kierowana do sit kaskadowo-wibracyjnych. W nich wydzielana jest frakcja  do 80 mm, (jako uzupełnienie sortowania na sitach bębnowych) oraz frakcja 80-120 mm, jako frakcja pośrednia.

Frakcja mniejsza kierowana jest do separatora metali żelaznych, a po wydzieleniu metali żelaznych – do separatora metali nieżelaznych. Następnie odpad ten wędruje do istniejącej instalacji biologicznej stabilizacji odpadów.

Frakcja 80-120 mm wydzielona w wyniku sortowania na sitach kaskadowych trafia do separacji optycznej tworzyw sztucznych. Wydzielone tworzywa sztuczne mix kierowane są na jeden z dwóch separatorów balistycznych. Pozostałość po wydzieleniu tworzyw kierowana jest do separatora optycznego papieru, a wydzielony papier trafia do kontroli i doczyszczenia.

Strumienie frakcji 120-340 mm wydzielone w sitach kaskadowych są kierowane do optycznego sortowania tworzyw sztucznych, a wydzielone tworzywa sztuczne do separacji balistycznej. Strumień pozostały po wydzieleniu mieszaniny tworzyw sztucznych jest kierowany do separacji optycznej papieru. Następnie papier kierowany jest do kabiny sortowniczej w celu przeprowadzenia kontroli jakości i ostatecznego doczyszczenia.

Frakcja 120-340 mm połączona z frakcją 80-120 mm (po wydzieleniu z każdej z nich tworzyw sztucznych i papieru) jest skierowana do separatora metali żelaznych, a po wydzieleniu metali żelaznych – do separatora metali nieżelaznych. Metale żelazne wydzielone z frakcji 80-340 mm są połączone z metalami żelaznymi wydzielonymi z frakcji 0-80 mm i kierowane są do kabiny sortowniczej celem doczyszczenia.

Strumień frakcji 80-340 mm pozostały po wydzieleniu tworzyw, papier, metali żelaznych i nieżelaznych, zostaje skierowany do separatora optycznego frakcji wysokokalorycznej, który umożliwi wydzielenie frakcji wysokokalorycznej kierowanej następnie do urządzenia magazynującego przed prasowaniem. Pozostałość po separacji optycznej frakcji wysokokalorycznej (lub tworzyw) przechodzi do stacji załadunku balastu. Tworzywa sztuczne wydzielone w wyniku separacji optycznej frakcji 120-340 mm są skierowane do separacji balistycznej, która umożliwi wydzielenie tworzyw 3D (przestrzennych) i tworzyw 2D (płaskich).

Tworzywa sztuczne 2D (frakcja płaska) po wydzieleniu przez separatory balistyczne kierowane są do układu separacji optycznej folii. Folia trafia do separatorów optycznych automatycznego doczyszczania lub rozsegregowania, a następnie po automatycznym doczyszczeniu lub rozsegregowaniu kierowana jest do kabiny sortowniczej w celu przeprowadzenia kontroli jakości i ostatecznego doczyszczenia.

Tworzywa sztuczne 3D (przestrzenne np. butelki) po wydzieleniu przez separatory balistyczne są  skierowane do układu separacji na 6 separatorach optycznych umożliwiajacych automatyczne wydzielenie sześciu jednorodnych frakcji materiałowych: PETa transparentnego, niebieskiego i zielonego, Polietylenu, Polipropylenu oraz kartoników po napojach. W drugim etapie sortownia tworzyw 3D są one kierowane do automatycznego doczyszczania, realizowanego na dwóch separatorach optycznych doczyszczających. Wydzielone strumienie tworzyw 3D w końcowym etapie procesu trafiają do kabiny sortowniczej w celu przeprowadzenia kontroli jakości i ostatecznego doczyszczenia.

Wydzielona w różnych miejscach układu technologicznego frakcja wysokokaloryczna kierowana jest do urządzenia buforującego tj. przenośnika bunkrowego.

Automatycznie lub manualnie wydzielone i doczyszczone w kabinach sortowniczych frakcje surowcowe orz frakcja wysokokaloryczna trafiają do boksów lub przenośników bunkrowych, skąd zostają podane do jednej z dwóch pras belujących działających w układzie zamiennym. Zbelowane surowce wtórne zostają przewiezione do odpowiednich miejsc magazynowania, gdzie oczekują na transport do zakładów prowadzących recykling.

Zakład posiada 8 tuneli do prowadzenia procesów technologicznych. 6 z nich przeznaczonych jest dla stabilizacji frakcji organicznej wysegregowanej ze zmieszanych odpadów komunalnych, natomiast 2 do kompostowania frakcji zielonej zbieranej selektywnie. Tunele zbudowane są z betonu, ich dno wyłożone jest płytami perforowanymi. Odcieki z kompostowni znajdują się w obiegu zamkniętym.

Najważniejszym elementem instalacji jest przerzucarka BioFix. Przenośniki załadowują tunele kompostowe. Dzięki pracy potężnej przerzucarki surowiec jest nawilżany i napowietrzany. W hali kompostowni prowadzone jest kompostowanie intensywne. Druga faza – dojrzewanie odbywa się na placu poza halą. W przypadku frakcji zielonej zebranej selektywnie cały proces kompostowania prowadzony jest w hali. W wyniku kompostowania odpadów zielonych zbieranych selektywnie powstaje „radkuś” – środek poprawiający właściwości gleby. Jest on  finalną postacią procesu kompostowania, prowadzonego w radomskim ZUOK. Radkuś może być i będzie wykorzystywany do poprawy właściwości gleby, poprzez jej wzbogacanie w substancję organiczną i składniki pokarmowe. By uzyskać produkt, o którym mowa potrzeba bardzo dużo czasu, odpowiedniej technologii i … czystych odpadów biodegradowalnych. Dlaczego odpadów? Otóż „radkuś” powstaje w wyniku kompostowania odpadów zielonych, pochodzących z selektywnej zbiórki. Biodegradowalne odpady zielone, takie jak np. gałęzie, trawa pochodząca z konserwacji terenów zielonych czy biomasa z przemysłu owocowo – warzywnego są mieszane w odpowiednich proporcjach, rozdrabniane i kierowane do kompostowni. Po około ośmiu tygodniach materiał jest kierowany na zewnątrz hali, przesiewany, a następnie transportowany do zadaszonego magazynu.

Jednym z elementów radomskiego Zakładu Utylizacji jest linia do przerobu odpadów wielkogabarytowych i mebli oraz przetwarzania sprzętu RTV i AGD. W odrębnej hali wydzielone są dwa sektory technologiczne: sektor rozdrabniania odpadów oraz sektor demontażu urządzeń. Do sektora rozdrabniania kierowane są odpady (np. meble), które po rozdrobnieniu mogą służyć jako komponenty do produkcji paliwa alternatywnego (proRDF-u), zawierające drewno, tekstylia, tworzywa sztuczne.
W sektorze demontażu urządzeń prowadzi się natomiast demontaż sprzętu RTV i AGD. Na linii urządzeń chłodniczych z lodówek usuwany jest czynnik chłodzący, kierowany następnie do unieszkodliwienia.

W roku 1999 oddano do użytku  rotacyjny magazyn odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne. Celem inwestycji było zapewnienie racjonalnej i zgodnej z obowiązującymi przepisami prawa gospodarki odpadami. Jego zdaniem jest poprawa pracy Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych i składowiska odpadów, poprzez wyeliminowanie z całego strumienia odpadów tych, które są niebezpieczne lub problemowe. Budynek magazynowy posadowiony został na grubej, szczelnej płycie żelbetowej, wykonanej  w kształcie wanny z izolacją z maty bentonitowej. Budynek składa się z sześciu pomieszczeń magazynowych – komór,  w których odpady przechowuje w sposób selektywny. Każda z komór posiada specjalne zabezpieczenia na wypadek jakiegokolwiek wycieku substancji trujących. Substancje te w przypadku awarii zostałyby przechwycone przez specjalne studzienki odbiorcze. W pobliżu magazynu znajduje się zbiornik przeciwpożarowy wraz z separatorem olejów i benzyn. Rotacyjny magazyn odpadów niebezpiecznych i przemysłowych stanowi zaplecze techniczne i technologiczne kompleksowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Radomiu i regionie.

Nowe zasady gospodarowania odpadami oraz coraz większa świadomość ekologiczna mieszkańców wpływają z pewnością na ograniczanie ilość odpadów wprowadzanych do środowiska. Niestety najlepsze nawet działania i procesy technologiczne  nie zapewnią odzysku dla całego strumienia odpadów. Część z nich, stanowi bowiem nie nadający się do jakiegokolwiek wykorzystania balast, dla którego ostateczną metodą unieszkodliwiania jest zdeponowanie na składowisku.

Radomskie składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, oddane zostało do użytku w roku 1988. Obiekt zajmuje ponad 20 hektarów powierzchni,
z czego na czynną powierzchnię eksploatacyjną przypada ponad 12 hektarów. Szacuje się, że na składowisku zdeponowanych jest obecnie niemal trzy miliony metrów sześciennych odpadów, Od 2008 roku po uruchomieniu ZUOK na składowisko w 90% trafiają odpady po przetworzeniu tzn. balast i stabilizat, natomiast 10% stanowią odpady, których nie można poddać odzyskowi lub innym metodom unieszkodliwiania.                                                                               

Przywożone na składowisko odpady poddawane są ważeniu  i ewidencjonowaniu, po czym kieruje się je na obecnie eksploatowane działki robocze, wyznaczone na czaszy składowiska. Tam są rozładowywane, na bieżąco rozprowadzane spychaczami i komprymowane, czyli ugniatane przy pomocy kompaktora. Po ułożeniu warstwy odpadów na każdej działce roboczej wykonywana jest warstwa izolacyjna. Działki eksploatuje się aż do uzyskania określonych rzędnych, następnie przykrywa i czasowo zamyka, zaś następne odpady kieruje na następną działkę roboczą.   

Jeszcze kilka lat temu odpady gromadzone na składowisku nikomu żadnego pożytku nie przynosiły, wręcz przeciwnie były m.in. źródłem nieprzyjemnych dla otoczenia zapachów. Radkom znalazł jednak rozwiązanie problemu. Wykorzystując emisję biogazu, który powstaje w wyniku rozkładania się substancji organicznych w złożu składowiska, Radkom rozpoczął produkcję energii elektrycznej i cieplnej. Energia ta wytwarzana jest z biogazu. Co to jest biogaz ? To gaz wysypiskowy będący mieszaniną różnych gazów wytwarzanych w procesach chemicznych zachodzących w składowisku, zawierającą od 40 do 65 % metanu, ok. 35 % dwutlenku węgla oraz niewielkie ilości tlenu.

Naukowcy od dawna ostrzegają, że taka mieszanka powoduje destrukcyjne zmiany w środowisku naturalnym, bardzo przyczyniając się do zwiększania efektu cieplarnianego. Dlatego właśnie kilka lat temu pojawiła się idea wykorzystania biogazu jako alternatywnego źródła energii. Wybudowana wówczas przez spółkę RADKOM elektrownia zasilana biogazem, była jednym z pierwszych tego typu obiektów w Polsce. Obecnie, po kilku latach eksploatacji jej funkcje przejęła znacznie nowocześniejsza następczyni – elektrociepłownia. Jej celem i zadaniem, podobnie jak poprzedniczki,  jest  ochrona środowiska poprzez odzysk i przetwarzanie biogazu, powstającego w składowisku odpadów. Podkreślenia wymaga fakt, że elektrociepłownia jest głównym elementem instalacji, pracującej na czynnym składowisku odpadów.

Cała sieć gazowa składa się z 50 studni o średniej głębokości 25 m każda. Gaz ze studni odbierany jest rurociągami i prowadzony do stacji sprężania przez stacje zbiorcze. Studnie oddalone są od siebie  o kilkanaście metrów. Ich głównym zadaniem jest  przechwycenie jak największej ilość biogazu produkowanego przez złoże, przez co w istotny sposób ogranicza się emisję do atmosfery. Wydajność całego złoża wynosi ok. 200 m³ biogazu na godzinę. Paliwo to wędruje rurociągami do stacji, wyposażonej w urządzenia do zasysania biogazu oraz w jeden agregat prądotwórczy o mocy elektrycznej  477 kW  i mocy cieplnej 350 KW.

W wyniku produkcji energii cieplnej powstaje ciepło odpadowe, wykorzystywane do  centralnego ogrzewania oraz podgrzania wody użytkowej na potrzeby całego zakładu. Nadwyżki energii elektrycznej trafiają do ogólnokrajowej sieci energetycznej, przy czym roczna produkcja to średnio 0,2 mln kWh energii. W wyniku wybudowania bioelektrowni RADKOM zutylizował dotychczas prawie 12,4 mln m³ gazu wysypiskowego, który bez tego odzysku trafiłby do atmosfery, niewątpliwie przyczyniając się do dalszego pogorszenia jej stanu i zanieczyszczenia .

Zaprezentowana w filmie kompleksowa działalność miejskiej spółki RADKOM przyczynia się do ochrony środowiska. Przedsiębiorstwo nie ustaje w wysiłkach, by pomóc naturze w walce z cywilizacją i zachować ją dla naszych dzieci. Jednak aby wygrać tę walkę potrzebne jest zaangażowanie nie tylko pracowników Radkomu, ale także nas samych, wszystkich mieszkańców naszego regionu. Jesteśmy przekonani, że dzięki tym wspólnym działaniom i wysiłkom stan naszego środowiska będzie się wciąż poprawiał, a człowiek i natura będą mieli szansę przetrwać.